21 Apr 2017 Esencijalni Hayek: Ko je Friedrich Hayek?
Ovaj video je dio projekta Fraser instituta o predstavljanju ideja Friedricha Hajeka. U ovom videu izlažemo pregled Hayekovog života, njegova postignuća, kao i događaje koji su uticali na njegovo razmišljanje. Presentirao Donald J. Boudreaux. Izvor: The Fraser Institute YouTube kanal.
Transkript:
Dobrodošli u video serijal Esencijalni Hajek. Ja sam Don Boudreaux, profesor ekonomije na George Mason univerzitetu, viši saradnik u Fraser institutu, i bloger na sajtu Cafe Hayek. Ovaj video je dio inicijative Fraser instituta da se ključne ideje F.A. Hayeka predstave u lako dostupnom formatu.
U ovom videu izlažemo pregled Hayekovog života, njegova postignuća, kao i događaje koji su uticali na njegovo razmišljanje.
Friedrich Hayek je rođen u Beču 8. maja, 1899. Kao mladić je tokom Prvog svjetskog rata služio u austrijskoj vojsci. Hayek je bio stacioniran na italijanskom frontu, gdje je njegovo iskustvo u borbi imalo dubok i odlučujući uticaj na njegov život. Nakon rata, Hayek se vratio u Beč i završio doktorate u pravu i političkoj nauci. Radeći kao mladi ekonomista u Austriji kasnih 1920-ih, Hayek je uzet pod okrilje istaknutog ekonomiste Ludwiga von Misesa i počeo je svoj rad istraživanja poslovnih ciklusa. Poslovni ciklusi, ili što su onda zvali trgovinski ciklusi, poznati su danas kao ekonomski usponi i recesije. Godine 1931., Hayek se preselio u Englesku, i pridružio fakultetu na Londonskoj školi ekonomije, gdje je njegovo istraživanje ekonomskih uspona i recesija dovelo do njegove rastuće slave, posebno u uslovima Velike depresije 1930-ih. Tokom ovog perioda, Hayek se sreo sa svojim najvećim intelektualnim rivalom, John Maynard Keyesom, koji je promovisao ideju da bi vlada mogla aktivno i uspješno upravljati ekonomijom. Hayek je tvrdio suprotno tome, da je ekonomija suviše komplikovana i da su informacije koje su potrebne da bi se donosile odluke previše decentralizovane za centralno planiranu ekonomiju da bude efikasna i efektivna.
Na kraju, većina ekonomista i političara prihvatili su Keynesov pogled na svijet i ulogu vlade, koji je postao dominantno ekonomsko razmišljanje u narednih četrdeset godina. Hayek je u velikoj mjeri ostao na marginama. Ali Hayekovo vrijeme u sjenci je bilo kratko. 1944., objavio je klasičnu knjigu ‘Put u ropstvo‘, koja je postala bestseler. Godine 1950, Hayek se preselio u Čikago univerzitet, gdje je objavio svoje drugo veliko djelo, ‘Poredak slobode‘. Kasnije godine će vidjeti objavljivanje još dvije velikoumne knjige: trodjelno djelo ‘Pravo, zakonodavstvo i sloboda‘, i 1988., ‘Fatalna uobraženost‘.
Godine 1974., Hayek je dobio Nobelovu nagradu za ekonomiju, time konačno zaradivši profesionalno priznanje koje je izgubio sa svojim odbijanjem da prihvati kejnzijansku doktrinu. Godine 1991, raspad Sovjetskog Saveza je donijelo dodatne naznake ispravnosti Hayekovog mišljenja da centralno planiranje od strane vlada jednostavno ne može da funkcioniše.
Čitaocima zainteresovanim za istraživanje Hayekovih teorija u većoj dubini se predlaže da direktno čitaju njegove radove. Ja preporučujem počinjanje sa knjigom ‘Put u ropstvo’. Studenti ekonomije možda žele započeti sa Hayekovim uticajnim esejom iz 1945. ‘Upotreba znanja u društvu‘.
Da biste saznali više i besplatno preuzeti knjigu ‘Esencijalni Hayek’, posjetite www.essentialhayek.org
Preveo Jadranko Brkić (Sloboda i Prosperitet)